Arabuluculuk

Arabulucu, tarafların çözüme ulaşmasında birçok teknik kullanır. Arabulucu, taraflara hukuki tavsiyelerde bulunamaz. Çözüm noktasında talep üzerine taraflara öneride bulunabilir. Önerilerini taraflara zorla kabul ettiremez, çözüme ilişkin karar verme yetkisi taraflardadır. Ayrıca tarafların arabulucuyu ikna etme ya da iddiasını ispat etme zorunluluğu yoktur.

Arabuluculuk faaliyetleri taraflarca aksi kararlaştırılmadıkça gizlidir. 6325 Sayılı Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanununun 4.maddesi de bu konuyu düzenlemektedir. Buna göre, “(1) Taraflarca aksi kararlaştırılmadıkça arabulucu, arabuluculuk faaliyeti çerçevesinde kendisine sunulan veya diğer bir şekilde elde ettiği bilgi ve belgeler ile diğer kayıtları gizli tutmakla yükümlüdür. (2) Aksi kararlaştırılmadıkça taraflar ve görüşmelere katılan diğer kişiler de bu konudaki gizliliğe uymak zorundadırlar.”

Gizlilik, aksi kararlaştırılmadıkça hem taraflar açısından hem de arabulucu açısından bir yükümlülük olarak düzenlenmiştir.

İhtiyari Arabuluculuk (Voluntary Mediation)

Tarafların bir arabulucuya gitme zorunluluğu olmadığı halde uyuşmazlığın çözümü için dava açmadan önce arabulucuya başvurmayı tercih etmesidir. Arabuluculuk esasen ihtiyari olarak yürütülen bir uyuşmazlık çözüm yöntemidir. Bir başka deyişle, karşı tarafla oturup konuşarak çözülebilecek özel hukuka ilişkin birçok alanlarda arabuluculuktan faydalanabilirsiniz. Arabuluculuk yasası düzenlemeleri ile bu görüşmelerde varılan anlaşmalar ilam hükmünde belge olabilir.

İhtiyari arabuluculuk süreci, her iki tarafın süreci yönetecek arabulucunun kim olacağı konusunda anlaşmalarıyla ya da taraflardan birinin listede kayıtlı arabuluculardan birini seçmesiyle ve ardından kendisine başvurulan arabulucunun diğer tarafı arabuluculuk sürecine davet etmesiyle başlar.

 Arabulucu, seçildikten sonra tarafları en kısa sürede ilk toplantıya davet eder. Taraflarca kararlaştırılmamışsa arabulucu; uyuşmazlığın niteliğini, tarafların isteklerini ve uyuşmazlığın hızlı bir şekilde çözümlenmesi için gereken usul ve esasları göz önüne alarak arabuluculuk faaliyetini yürütür.

Zorunlu Arabuluculuk (Mandatory Mediation)

Türkiye’de zorunlu arabuluculuk belirli uyuşmazlıklar açısından dava şartıdır. Arabulucuya gitmeden açılan dava, dava şartı yokluğu nedeniyle reddedilir. Ticari uyuşmazlıklar, iş uyuşmazlıkları ve tüketici uyuşmazlıkları dava şartı kapsamındadır. 2018 yılında 7036 Sayılı Kanun ile belirli iş uyuşmazlıkları bakımından, 1 Ocak 2019 itibariyle ticari uyuşmazlıklar bakımından, 28 Temmuz 2020 itibariyle de tüketici uyuşmazlıkları bakımından arabuluculuk zorunlu hale getirilmiştir.

İşçi-İşveren Uyuşmazlıkları Bakımından Zorunlu Arabuluculuk

Zorunlu arabuluculuk kavramı Türk Hukukuna ilk kez 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu ile girmiştir. Kanunun 3.maddesine göre, “Kanuna, bireysel veya toplu iş sözleşmesine dayanan işçi veya işveren alacağı ve tazminatı ile işe iade talebiyle açılan davalarda, arabulucuya başvurulmuş olması dava şartıdır.”

İşçi-İşveren Uyuşmazlıkları Bakımından Zorunlu Arabuluculuk

Zorunlu arabuluculuk kavramı Türk Hukukuna ilk kez 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu ile girmiştir. Kanunun 3.maddesine göre, “Kanuna, bireysel veya toplu iş sözleşmesine dayanan işçi veya işveren alacağı ve tazminatı ile işe iade talebiyle açılan davalarda, arabulucuya başvurulmuş olması dava şartıdır.”

Ticari Uyuşmazlıklar Bakımından Zorunlu Arabuluculuk

“Abonelik Sözleşmesinden Kaynaklanan Para Alacaklarına İlişkin Takibin Başlatılması Usulü Hakkında Kanun”un 1 Ocak 2019 tarihinde yürürlüğe girmesiyle ticari uyuşmazlıklarda arabuluculuk dava şartı olarak kabul edilmiştir. Zorunlu arabuluculuk, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nu 4. maddesinde ve diğer kanunlarda belirtilen ticari davalardan, konusu bir miktar paranın ödenmesi olan alacak ve tazminat talepleri hakkında uygulanacaktır.

Tüketici Uyuşmazlıları Bakımından Zorunlu Arabuluculuk

6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’a, “Dava şartı olarak arabuluculuk” başlığı ile parasal sınırı 11.330 TL üzerindeki tüketici uyuşmazlıklarında mahkemeye dava açmadan önce arabulucuya başvurma zorunluluğu getirilmiştir.