Uluslararası Arabuluculukta Yeni Bir Aşama
6 Ağustos 2025 tarihinde Brezilya, “Arabuluculuk Sonucunda Yapılan Milletlerarası Sulh Anlaşmalarına Dair Birleşmiş Milletler Konvansiyonu”nu — yaygın bilinen adıyla Singapur Konvansiyonunu — onaylayarak taraf devletler arasına katıldı. Bu onayla birlikte Brezilya, söz konusu konvansiyonun 19. tarafı olurken; Konvansiyon, Brezilya açısından 6 Şubat 2026 tarihi itibarıyla yürürlüğe girecek.
Singapur Konvansiyonu, uluslararası ticari uyuşmazlıkların arabuluculuk yoluyla çözüme kavuşmasının ardından varılan sulh anlaşmalarının devletler arasında tanınmasını ve icra edilebilirliğini sağlayan uluslararası bir metindir. Brezilya’nın onayı, Latin Amerika bölgesinde arabuluculuğun uluslararası düzlemde güçlenmesine yönelik önemli bir sinyal niteliği taşımaktadır.
Ancak bu onay sürecinde dikkat çeken bir husus, Brezilya’nın Konvansiyon’un 8(1)(a) maddesi uyarınca bir çekince beyan etmesidir. Bu çekince ile Brezilya; kendi devleti, devlet organları ya da bu organlar adına hareket eden kişilerin taraf olduğu sulh anlaşmalarını Konvansiyon’un kapsamı dışında bırakmıştır. Bu durum, özellikle kamu ile özel sektör arasında uluslararası ticari arabuluculuk süreçlerinin değerlendirilmesinde özel dikkat gerektiren bir bağlam oluşturur.
Çekince ve Hukuki Etkisi
Brezilya, Konvansiyonu onaylarken madde 8(1)(a) uyarınca bir çekince beyan etti. Bu çekinceyle, Brezilya Devleti, devlet organları veya bu organlar adına hareket eden kişilerin taraf olduğu sulh anlaşmalarının Konvansiyon kapsamı dışında kalacağı belirtilmiştir.
Bu durum, Brezilya’daki kamu kurumlarıyla yapılan ticari arabuluculuk süreçlerinden doğan anlaşmaların, Konvansiyon hükümleri uyarınca doğrudan icra edilebilir nitelik taşımayabileceği anlamına gelmektedir. Dolayısıyla, kamu-özel sektör ilişkilerinde yer alan tarafların bu istisnayı dikkate alarak sözleşmelerini yapılandırmaları önem taşımaktadır.
Kısaca…
Brezilya’nın Singapur Konvansiyonu’na taraf olması, uluslararası ticari arabuluculuk uygulamalarının kurumsallaşması açısından dikkatle izlenmesi gereken bir gelişmedir. Çekince beyanı yalnızca kamu kurumlarıyla yapılan anlaşmaları kapsam dışı bırakmakta, bu nedenle devlet veya kamu organlarının taraf olduğu sulh anlaşmalarının Konvansiyon kapsamında icrası mümkün olmayabilecektir.
Ancak bu istisna, özel sektörler arasında gerçekleştirilen uluslararası ticari arabuluculuk anlaşmalarının geçerliliğini ve icra edilebilirliğini etkilememektedir. Bu yönüyle Brezilya, sınır ötesi ticari uyuşmazlıkların dostane yöntemlerle çözümünü destekleyen ülkeler arasına katılmıştır.
Brezilya ile birlikte Singapur Konvansiyonu’na taraf olan Latin Amerika ülkeleri arasında Paraguay, Ekvador ve Uruguay da yer almaktadır. Bu tablo, bölgesel ölçekte arabuluculuk temelli çözüm yöntemlerine olan ilginin arttığını göstermektedir.
ADRİstanbul olarak bu gelişmeleri hem Türkiye bağlamında hem de küresel uygulamalar açısından takip etmeyi sürdürüyor; uluslararası arabuluculuk mekanizmalarının yaygınlaşmasını, ticari ilişkilerde hukuki güvenlik, öngörülebilirlik ve sürdürülebilirlik açısından stratejik bir adım olarak değerlendiriyoruz.
Bu Yazı Hangi Sürdürülebilir Kalkınma Amaçlarına Hizmet Ediyor?
