Arabuluculuk ve Hibrit Yöntemler Öne Çıkıyor
Singapore International Dispute Resolution Academy (SIDRA) tarafından hazırlanan 2024 Uluslararası Uyuşmazlık Çözümü Anketi, uluslararası ticari uyuşmazlık çözüm yöntemlerine ilişkin kullanıcı eğilimlerini ve memnuniyet seviyelerini ortaya koydu. Bu kapsamlı çalışma, arabuluculuk, tahkim, karma (hibrit) çözüm yöntemleri ve yatırımcı-devlet uyuşmazlıklarının çözümünde yeni gelişmeleri ele alarak, sektörün gelecekte nasıl şekillenebileceğine dair önemli ipuçları sunuyor.
Anket, ticaret, yatırım ve teknoloji alanlarındaki uyuşmazlıkların çözümü için başvurulan yöntemlerde, arabuluculuk ve hibrit (karma) çözümlerin hız ve maliyet etkinliği gibi avantajlar nedeniyle öne çıktığını gösteriyor. Bununla birlikte, tahkim ve uluslararası dava süreçlerine olan talebin yavaşladığı, kullanıcıların bu yöntemleri maliyet ve hız açısından tatmin edici bulmadığı ortaya kondu.
Öne Çıkan Bulgular
- Uluslararası Ticari Arabuluculuk: En Yüksek Memnuniyet Oranı
- Anket sonuçlarına göre, uluslararası ticari arabuluculuk kullanıcıları, hız (%83) ve maliyet etkinliği (%75) açısından en yüksek memnuniyet oranlarına sahip. Kullanıcılar, arabuluculuk süreçlerini daha esnek ve daha hızlı bir çözüm olarak değerlendiriyor.
- Buna karşılık, uluslararası ticari tahkimde memnuniyet oranı maliyet açısından yalnızca %30, hız açısından ise %42 olarak ölçüldü. Dava süreçlerinde ise bu oranlar sırasıyla %45 ve %36 seviyelerinde kaldı.
- Yatırımcı-Devlet Uyuşmazlıklarında Hibrit Çözümler
- Yatırımcı-devlet uyuşmazlıklarının çözümünde karma (hibrit) çözümler daha fazla tercih ediliyor. Anket katılımcıları, bu tür karma çözümlerin taraflar arasında daha iyi bir uzlaşma sağladığını ve süreçleri daha hızlı bir şekilde sonlandırdığını belirtti.
- Yatırımcı-devlet uyuşmazlıkları açısından, tahkim mekanizması hâlâ en sık başvurulan yöntem olmakla birlikte, arabuluculuğun ve karma çözümlerin daha fazla kullanılması gerektiği görüşü öne çıkıyor.
- Uluslararası Ticari Tahkim ve Dava Süreçleri: Maliyet ve Hızda Düşük Memnuniyet
- Uluslararası tahkimde gizlilik ve doğrudan icra edilebilirlik gibi özellikler öne çıkarken, kullanıcılar yüksek maliyet ve uzun süre nedeniyle bu yönteme olan ilgilerini giderek kaybediyor.
- Dava süreçlerinde ise, kullanıcılar tarafsızlık ve icra edilebilirliği önemli buluyor ancak yan maliyetlerin yüksekliği ve uzmanlaşmış hakem veya yargıçlara erişim eksikliği gibi nedenlerle memnuniyet düzeyleri düşük kalıyor.
- Teknoloji ve Fikri Mülkiyet Uyuşmazlıklarında Arabuluculuğun Yükselişi
- Bu yıl ilk kez anket kapsamında değerlendirilen teknoloji ve fikri mülkiyet uyuşmazlıkları, yeni ADR yöntemlerine olan talebi yansıtıyor. Rapora göre, teknoloji ve fikri mülkiyet uyuşmazlıklarında taraflar genellikle dava sürecini tercih etse de, arabuluculuk bu alanlarda hızla yükseliyor.
- Özellikle düşük değerli ve daha az karmaşık uyuşmazlıklarda arabuluculuk, hızlı ve maliyet etkin bir çözüm olarak öne çıkıyor. Ankete katılanlar, teknoloji alanındaki anlaşmazlıkların çözümünde arabuluculuk ve karma çözümleri daha fazla tercih etmeye başladıklarını belirtiyor.
- Çeşitlilik ve Kapsayıcılık Üzerine Talepler
- Katılımcılar, uyuşmazlık çözüm süreçlerinde daha fazla çeşitlilik talep ediyor. Özellikle arabulucuların ve hakemlerin seçimi konusunda etnik köken, cinsiyet ve yaş faktörlerinin daha dengeli bir şekilde dikkate alınması gerektiği belirtiliyor.
- Ankette yer alan bu bulgu, uluslararası uyuşmazlık çözümünün daha kapsayıcı ve çeşitli hale getirilmesi için sektörel düzenlemelerin yapılması gerektiğine işaret ediyor.
Teknoloji ve Hibrit Çözümler Öne Çıkıyor
SIDRA Anketi’nin bulguları, teknolojinin ADR süreçlerine entegrasyonunun giderek arttığını ve karma çözüm yöntemlerinin kullanıcılar arasında daha fazla kabul gördüğünü gösteriyor. Hibrit çözümler, arabuluculuk ve tahkimin avantajlarını birleştirerek, kullanıcıların daha hızlı ve esnek çözümler elde etmelerini sağlıyor. Anket, uluslararası ticari uyuşmazlıklarda bu tür hibrit modellerin artan şekilde tercih edildiğini ve dijital dönüşümün ADR süreçlerinde kalıcı bir etki bıraktığını ortaya koyuyor.
Gelecek İçin Çıkarımlar
2024 SIDRA Anketi, arabuluculuk ve hibrit yöntemlerin uluslararası ticari uyuşmazlık çözümündeki önemini vurgularken, geleneksel dava ve tahkim süreçlerine olan ilgide bir azalma olduğunu ortaya koyuyor. Kullanıcılar, hız, maliyet etkinliği ve esneklik gibi özelliklerin daha fazla ön plana çıktığı ADR yöntemlerini tercih ediyor. Teknoloji odaklı süreçler ve kapsayıcılığı artıran yöntemler, gelecekte ADR alanında belirleyici unsurlar olarak karşımıza çıkacak.
Anketin tamamına bu linkten ulaşabilirsiniz.
