Finansal Olmayan Raporlama Direktifi (Non-Financial Reporting Directive-NFRD)
AB’de belirli şartları sağlayan büyük şirketlerin 2018’den itibaren çevresel, sosyal ve yönetişimsel faaliyetlerine ilişkin bazı bilgileri kamuoyuyla paylaşması gerekmektedir. Firmaların çevreyi koruma çabalarını, çalışanlarına karşı davranışlarını, insan haklarına aykırı hareket etmemelerini, yolsuzlukla mücadelelerini ve şirket yönetim kurullarında eşit temsiliyete yer vermelerini içeren beş temel konuyu kapsayan bildiriler Finansal Olmayan Raporlama Yönergesi (Non-Financial Reporting Directive-NFRD) kuralları ile düzenlenmektedir. NFRD, AB’de 28 üye ülkenin tamamında uygulanmaktadır.
NFRD kapsamına girebilmesi için şirketlerin 500’den fazla çalışanı olması gerekmektedir. NFRD’ye borsaya kote şirketler, bankalar, sigorta şirketleri ve ulusal makamlar tarafından kamu yararına çalışan kuruluşlar olarak belirlenen diğer şirketler olmak üzere AB genelinde yaklaşık 12.000 büyük şirket ve grup dahildir. NFRD’nin amacı büyük şirketlerin finansal olmayan performanslarının, ilişkide oldukları yatırımcılar, sivil toplum kuruluşları, tüketiciler ve diğer paydaşlar tarafından değerlendirilmesi ve şirketleri sorumlu bir iş yaklaşımı geliştirmeye teşvik ederek şeffaflığın artırılmasıdır.
Yeşil ekonominin desteklenmesine yönelik çok paydaşlı ortaklıklar, hem üretim hem tüketim modellerinde sürdürülebilir değişiklikleri hızlandırmak ve pekiştirmek için desteklenmektedir. Hükümetler ve kar amacı gütmeyen kuruluşların yanı sıra, BM Çevre, kaynak verimliliği ve yeşil ekonomiyi teşvik etmede çok önemli bir aktör olan özel sektörle olan ilişkisini de artırdı. Ancak NFRD’nin sadece büyük şirketler tarafından uygulanıyor olması ve paylaşılan bilgilerin üçüncü taraflarca doğrulanmasının zorunlu olmaması, NFRD’nin kamuoyu tarafından yetersiz ve güvenilmez olarak algılanmasına neden olmuştur. Bu durum, AB’de yeni bir raporlama yönergesi getirilmesine yönelik çalışmaları hızlandırmış ve Kurumsal Sürdürülebilirlik Raporlama Direktifi (Corporate Sustainability Reporting Directive-CSRD) oluşturulmuştur.
CSRD, AB iklim hedefleri doğrultusunda şirketlere çevre, insan hakları, sosyal standartlar üzerindeki etkilerine ilişkin BM Ulusal Yeşil Kalkınma Politikasının uygulanması, yeşil ekonominin yerel düzeydeki kalkınma planlarına entegrasyonu daha ayrıntılı raporlama gereklilikleri getirmektedir.
CSRD ile şirketler sağladıkları bilgilerin güvenirliliğinin teyit edilebilmesi için bağımsız denetime ve belgelendirmeye tabi tutulacaklardır. Finansal ve sürdürülebilirlik raporlamalarına eşit seviyede ağırlık verilerek yatırımcıların karşılaştırılabilir ve güvenilir verilere sahip olması amaçlanmaktadır. Şirketlerin erişilebilirliklerini artırmak için sürdürülebilirlik bilgilerinin orijinal platformlarına da yüklemeleri gerekecektir.
CSRD’nin amacı daha ayrıntılı raporlama gereklilikleri getirerek sürdürülebilirlik raporlamasına ilişkin mevcut kurallardaki eksiklikleri gidermektir. İşletmelerin topluma ve çevreye etkilerinin açıklanmasının CSRD ile zorunlu hale gelmesiyle işletmelerin daha şeffaf olmaları, yeşil aklamanın (greenwashing) sona ermesi ve finansal piyasaların güvenirliliğinin artmasıyla yatırımcıların yeşil dönüşümde daha fazla rol oynaması beklenmektedir.
CSRD neyi kapsar? 250 veya daha fazla çalışana, 40 milyon avro gelir veya 20 milyon avro varlığa sahip olma standartlarından en az ikisini karşılayan herhangi bir büyük şirket CSRD’ye göre raporlama yapmak zorundadır. Bu sebeple CSRD, NFRD’nin yaklaşık 4,5 katı olan Avrupa Ekonomik Alanı’ndaki 50.000 işletmeden sürdürülebilirlik raporu talep edecek, bu şirketler için geçerli olan bilgileri de değerlendirmekten sorumlu tutulacaklardır. Bu nedenle CSRD, Avrupa Ekonomik Alanı’ndaki işletmeleri NFRD’den daha fazla ilgilendirmektedir. Avrupa menşeili olmayan şirketler için CSRD’ye uyarak sürdürülebilirlik raporu sağlama zorunluluğu, AB’de iki yıl üst üste 150 milyon avro net ciro elde eden ve AB’de 40 milyon avroyu aşan en az bir iştiraki veya şubesi bulunan tüm şirketler için geçerlidir. Bu şirketler, bu yönergede tanımlandığı şekilde çevresel, sosyal ve yönetişim (ESG) etkileri hakkında bir rapor sunmalıdır.
CSRD’nin Getirdiği Yükümlülükler Nelerdir? Şirketlerden şu bilgilerin paylaşılması istenecektir: İş modelinin, stratejisinin ve sürdürülebilirlik risklerinin ve fırsatlarının kısa bir açıklamasının yapılması, ESG hedeflerinin belirlenmesi ve ilerlemenin yıllık olarak yayınlanması, AB taksonomisine uyum hakkında bilgi verilmesi, vizyona ve ekonomik modellere sürdürülebilirliğin yerleştirilmesi, Paris Anlaşması doğrultusunda küresel ısınmayı sınırlamak ve 2050 yılına kadar iklimi nötr hale getirmek için alınacak önlemlerin belirlenmesi, kömür, petrol ve doğal gaz yoğun faaliyetlerin durdurulmasına yönelik yol haritasının oluşturulması, şirketi etkileyen sürdürülebilirlik konuları ve şirketin sürdürülebilirlik konuları üzerindeki etkisinin açıklanması (“çifte önemlilik” (double materiality) olarak adlandırılan bakış açısı), sera gazı emisyon hedefleri hakkında potansiyel olumsuz etkilerine ilişkin olarak durum tespit süreçleri.
CSRD 2024-2028 arasında dört aşamada uygulanacaktır. Şöyle ki:
- NFRD’ye tabi olan büyük şirketler 2024 mali yılı raporlamasını 2025’te teslim edecekler.
- NFRD’ye tabi olmayan büyük şirketler 2025 yılı raporlamasını 2026’da teslim edecekler.
- Mikro işletmeler hariç listelenen KOBİ’ler 2026 mali yılı raporlamasını 2027’de teslim edecekler.
- AB’de belirli şartları sağlayan üçüncü ülke firmaları 2028 mali yılı raporlamasını 2029’da teslim edecekler.
Özetle; Kurumsal Sürdürülebilirlik Raporlama Direktifi (CSRD), Finansal Olmayan Raporlama Direktifi (NFRD) için önerilen bir değişikliktir. CSRD, yeni raporlama gereklilikleri ve standartları getirerek kurumsal sürdürülebilirlik raporlamasının kalitesini, karşılaştırılabilirliğini ve güvenilirliğini artırmayı amaçlamaktadır. Bu direktifler, şirketlerin sürdürülebilirlik konularındaki bilgi kalitesini ve şeffaflığını artırmayı ve böylece Paris İklim Anlaşması ve AB Yeşil Anlaşması sonrasında sürdürülebilir bir ekonomiye geçişi desteklemeyi amaçlamaktadır.
